SVB HEEFT WEINIG GELEERD VAN TOESLAGENAFFAIRE

Brave burger die een simpele vraag stelt meteen gebrandmerkt als potentiële fraudeur 

 

Weet u nog waar de kiem van de toeslagenaffaire lag? Het kinderopvangtoeslagdrama dat tienduizenden eerzame burgers in grote financiële problemen bracht, gezinnen uiteengereten heeft, tot huiselijke ruzies, echtscheidingen, psychische problemen en zelfmoord leidde, alsmede ongegronde uithuisplaatsingen van een groot aantal kinderen, waarvan velen tot op de dag van vandaag niet meer zijn teruggekeerd naar hun eigen vader of moeder.

 

zelfreflectie beter dan brute verontwaardiging

Het was, is en blijft een onthutsend schandaal waaraan na het verschijnen van het vernietigende rapport ‘Ongekend Onrecht’ van de parlementaire ondervragingscommissie slechts één politicus persoonlijke consequenties verbond. Dat was PvdA’er Lodewijk Asscher, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet Rutte-II. In januari 2021 gaf hij zijn kersverse lijsttrekkerschap voor de Kamerverkiezingen van maart 2021 op en verliet de politieke arena. Bij die gelegenheid sprak hij, doelend op het door de politiek zelf veroorzaakte institutionele argwaan jegens burgers die gebruik maken van enigerlei financiële overheidsregeling, wijze woorden. “Ik vind dat we de democratie meer dienen door zelfreflectie, dan door brute verontwaardiging”. 

 

institutioneel vertrouwen, geen wantrouwen

Natuurlijk moet misbruik van voorzieningen en fraude worden aangepakt. Maar als vanuit die ‘brute verontwaardiging’ over misstanden institutioneel wantrouwen ontstaat eindigt dat in een drama zoals de toeslagenaffaire. In de uitvoering van het aanpakken van misbruik van voorzieningen werden methodes gebruikt die niet door de beugel konden en werd voor lief genomen dat bij het vissen naar schuldigen ook onschuldigen aan de haak werden geslagen. Maar de echte oorzaak lag dieper dan de gekozen werkwijze.

 

De wortel van het schandaal was de visie dat een burger die aanklopt bij de overheid niet is te vertrouwen tot het tegendeel blijkt. Institutioneel wantrouwen. Argwaan als beginpunt van handelen. Asscher bepleitte het omgekeerde: institutioneel vertrouwen. Een overheid die de burger vertrouwt totdat blijkt dat die niet deugt, ook al weten we helaas dat velen de kluit belazeren. Maar laat de goedwillenden niet onder de kwaden lijden.

 

brave burger

Je zou denken dat na zo’n toeslagendrama bij iedere overheidsinstelling het denken in termen van institutioneel vertrouwen erin geramd is zodat zoiets niet nog een keer kan gebeuren. Een recente persoonlijke ervaring laat zien dat daarvan geen sprake is. Integendeel zelfs. Nota bene bij de Sociale Verzekerings Bank, een giga uitvoeringsorganisatie in de sfeer van de sociale zekerheid. Minstens zes miljoen burgers hebben ermee te maken. 

 

Als AOW-gerechtigde ben ik er een van. Elke maand boekt de SVB namens de staat aan mij als gehuwde met een niet-AOW-gerechtigde echtgenoot een dikke 700 euro over en ik moet zeggen, dat doen ze goed. Altijd stipt op tijd, volgens een betaalschema dat je al in het voorafgaande jaar krijgt. Altijd netjes bericht als er iets verandert. En alles prima gedigitaliseerd. 

 

Dik tevreden was ik dan ook over de SVB. Tot mijn echtgenoot zich onlangs in verband met een nieuwe functie ging oriënteren op huur van een pied-à-terre dichterbij zijn werk dan ons gezamenlijke woonadres en ik, wetende dat het verplicht is wijziging in persoonlijke omstandigheden te melden aan de SVB, de vraag stelde of een eventueel tweede woonadres van mijn echtgenoot behoorde tot de te melden wijzigingen. Dit alles om, mocht mijn partner inderdaad veelvuldig elders zijn, zeker te weten dat alle wettelijke regels netjes worden nageleefd. Ik durf te beweren dat ik in dit soort dingen een brave burger ben. Zo wil ik ook graag behandeld worden door de overheid.

 

‘vooralsnog’ geen onderzoek

Het duurde drie weken voordat op deze toch niet erg ingewikkelde vraag via de digitale berichtenbox antwoord kwam. Het had gewoon ‘ja of ‘nee’ kunnen zijn. De vraag was immers: moet ik zoiets doorgeven? Of neutraal: ‘Volgens de regels moet u een inschrijving van uw partner in een andere gemeente doorgeven. Indien er van zo’n inschrijving geen sprake is hoeft u niets te doen’.

 

Maar er kwam een andere tekst, met als kop ‘verhuizen’, waarin is te lezen dat de SVB graag wil weten waar mijn echtgenoot van plan is te gaan uithangen, ook indien hij zich niet inschrijft in een andere gemeente. Hoezo? Zelfs ik weet lang niet altijd waar hij uithangt, dus waar bemoeit u zich mee? Kennelijk ben ik nu ook verdachte, al weet ik niet van wat. “Wij gaan ervan uit dat er geen sprake is van duurzaam gescheiden leven en starten daarom dit onderzoek vooralsnog niet op”. Onderzoek? ‘Dit’ onderzoek? Welk onderzoek? Naar mij? Waarover? Waarom? Wat is dit voor gekkigheid?

 

andere kaartenbak

Vanaf nu zit ik in een andere kaartenbak. Die van de potentiële fraudeurs, waar nog eens goed naar gekeken moet worden. De SVB heeft er geen vertrouwen in dat ik keurig volgens de regels zal handelen en -zonodig- uit mijzelf waarheidsgetrouwe informatie aanlever. Onderzoek is immers geboden. Niet meteen, maar misschien ooit. Ik denk dat ik er verstandig aan doe te antwoorden op dat idiote schrijven, anders kom ik zeker in de problemen. 

 

Met dat SVB-briefje kreeg ik een heel klein beetje mee van wat de slachtoffers van de toeslagenaffaire moeten doorstaan. Een overheid die jou zonder enige reden of aanleiding op voorhand al niet vertrouwt is onverdraaglijk. 

 

Overigens heb ik geruststellend nieuws voor de SVB: er wordt niet ‘verhuisd’, mijn echtgenoot zal zich dan ook niet inschrijven in een andere gemeente en wij zetten ons duurzame samenleven onverminderd voort op het adres waar hij ingeschreven staat. Of mijn levenspartner af en toe elders verblijft en waar gaat u geen donder aan. Voortaan zal ik drie keer nadenken voordat ik me tot een overheidsinstantie wend met welke onschuldige vraag dan ook, want voor je het weet hangt je een of ander onderzoek boven het hoofd. 

 

Geert Dales

26 maart 2023

(binnenkort verschijnt www.geertdales.com/rechtse-privileges-voor-een-linkse-burgemeester)

(Aan/afmeldingen voor updates op deze website via www.geertdales.com/contact)