BARMHARTIGE SAMARITAAN OF IJDELE DEUGER?

 

Dagblad Het Parool heeft al jarenlang in de weekendeditie de rubriek ‘Amsterdam helpt Amsterdammer’. Daarin komt een hulpbehoevende inwoner van de hoofdstad aan het woord die vertelt over een probleem in zijn of haar leven dat schreeuwt om een oplossing. Soms gaat het om goederen zoals een fiets, een vervoermiddel voor mindervaliden of een fatsoenlijk bed. Vaak betreft het een geldbedrag waarmee betrokkene een cursus, medische ingreep, kleding of een noodzakelijke reis kan financieren.

 

Wie ook maar een beetje medemenselijk gevoel heeft wordt geraakt door de vaak schrijnende verhalen. Zoals in de jongste aflevering, waarin een borstkankerpatïënte vertelt over haar lijdensweg en dringende wens om met een homeopatische behandeling beter opgewassen te zijn tegen de bijverschijnselen van de medische behandeling. Kosten: 500 euro. Die zij zelf niet kan opbrengen. Een week later kunnen we bij de volgende rubriek, met een nieuwe kwestie, lezen hoe de vorige is opgelost. Door een donatie van een gulle gever, die met naam en foto in de krant verschijnt en toelicht waarom het verhaal hem of haar zodanig raakte dat de beurs getrokken werd.

 

gêne

Ik lees die verhalen altijd met gemengde gevoelens. Het moet uitermate genant en pijnlijk zijn om je persoonlijke noden in de krant te zetten en publiekelijk de hand op te houden. Maar als je geen alternatief hebt moet je toch wat. De slaagkans is 100%, want steevast kunnen we een week later lezen dat een altruïst gevonden is. Prachtig.

 

Toch voel ik me altijd ongemakkelijk bij die bedelverhalen. Soms omdat de hulpbehoevende een potje van zijn of haar leven gemaakt heeft en ik denk ‘los het zelf op’, terwijl ik tegelijkertijd denk ‘je zult maar in zo’n situatie zitten’. Vaak voel ik gêne omdat ik snap dat je je financiële ellende alleen maar publiekelijk etaleert als je geen andere uitweg hebt. Kregeligheid bekruipt me omdat Het Parool zichzelf zo nadrukkelijk, al dan niet uit lezersbejag, de rol van bemiddelende barmhartige Samaritaan toebedeelt. Wie selecteert trouwens welke hulpvraag de krant haalt en op grond van welke criteria? 

 

Maar echt kromme tenen krijg ik als ik de verhalen lees van degenen die zo gegrepen werden door het ene of andere in Het Parool geëtaleerde leed dat het gevraagde bedrag op tafel wordt gelegd, om er daarna via de krant melding van te maken. Kijk mij nou toch eens! Ik ben erg voor medemenselijkheid en steun aan goede doelen, al dan niet van persoonlijke aard, maar waarom zet je zoiets in de krant, met foto en al?

 

Joris Voorhoeve

Hieraan moest ik denken toen ik op 2 maart 2022 via de media vernam dat oud-minister van Defensie Joris Voorhoeve, die we nog kennen van het Srebrenica-drama, dermate aangegrepen was door de ellende van Oekraïeners die hun land ontvluchten dat hij vanuit Duitsland, waar hij een vakantiehuis bezit, spoorslags naar Polen reisde om daar een aantal vluchtelingen op te halen om onderdak te bieden in die recreatiewoning. Uit de groep vluchtelingen plukten Voorhoeve, zijn meereizende zoon en twee oud-studenten van de voormalige hoogleraar annex oud-minister ene Ira, haar moeder en vier kinderen. Allen reisden mee naar Voorhoeve’s vakantiehuis nabij Keulen. Inmiddels heeft ook de bijbehorende vader zich bij het gezelschap gevoegd. Zeven vluchtelingen dus, alsmede vier leden van het team-Voorhoeve. Dat moet een serieus vakantiehuis zijn. 

 

dunne scheidslijn

De hartverwarmende actie van Voorhoeve verdient waardering en navolging. Toch knaagt er iets. Wie heeft de pers gebeld om dit wereldkundig te maken? Hoe kwam dit groot in De Telegraaf en het AD? Wie legde het contact met de redactie van het tv-programma ’M’ waarin Voorhoeve via een video-verbinding vanuit zijn vakantiewoning live verslag deed van zijn heldhaftige optreden (“autorit van 17 uur”)?  Het lijkt me onwaarschijnlijk dat een Oekraïense vluchteling of een Poolse hulpverlener de Nederlandse oud-minister herkenden en de pers zochten. Waarom wilde Voorhoeve eigenlijk ruchtbaarheid geven aan zijn actie? Om anderen aan te sporen, of om te laten zien hoezeer hij, de oud-VVD’er die naar D66 overliep, deugt? Moest er nog een Srebrenica-smet worden weggepoetst?

 

Tussen weldoenerij en ijdeltuiterij loopt een dunne scheidslijn. Zodra er publiciteit aan te pas komt, zeker als die gezocht wordt door de weldoener zelf, heeft meestal eigenbelang de overhand. Erkenning, bewondering, deugdrang of ordinaire zelfpijperij. Vul maar in.

 

verricht de goede daden in stilte

Het is mooi dat een paar Oekraïense vluchtelingen even kunnen bijkomen in Voorhoeve’s vakantiehuis. Nog mooier is als Voorhoeve straks, wanneer de mensen niet op korte termijn terug naar huis kunnen en langdurig in West-Europa moeten verblijven, niet alleen zijn Duitse vakantiehuis, maar ook zijn Nederlandse villa openstelt voor opvang, ook al duurt dat jaren.

 

In 2015, toen een grote stroom asielzoekers uit Syrië en Afghanistan ons land binnenkwam, beleefden we eenzelfde hartverwarmend welkom voor die vluchtelingen als nu voor de Oekraïners. Althans in woorden. Want van het initiatief ‘Neem een vluchteling in huis’, waar tal van prominente politici hun naam onder zetten, kwam uiteindelijk niets terecht. Niet één vluchteling belandde in welk huis van welke prominente politicus dan ook. Ook niet in dat van CU’er Arie Slob, die roerend over barmhartigheid en naastenliefde kon praten, maar zijn toezegging minstens één vluchteling thuis te huisvesten niet nakwam. 

 

De kleine goedheid

Heb je naaste lief als jezelf en kijk naar wat iemand doet en niet wat hij is. Medemenselijkheid, onbaatzuchtigheid, compassie. Het gaat niet om jezelf, het gaat om de ander. Dat is de kern van het verhaal van de barmhartige Samaritaan. Als kind van het bijzonder onderwijs is het evangelie van Lucas mij goed bijgebleven. In betekenis en als levensopdracht.  

 

Daarom word ik wantrouwig als ik zo’n Joris Voorhoeve bij ‘M” of de gulle gevers in Het Parool hoor vertellen over hun goede daden. Verricht ze, maar praat er niet teveel over. Zoals de Frans-Litouwse filosoof Emmanuel Levinas schreef over ‘de kleine goedheid’ (in ‘Alterité et transcendance’). “Tussen alle verwording van menselijke verhoudingen houdt de goedheid stand. Ze blijft mogelijk, ook al kan ze nooit een systeem of sociaal regime worden. Elke poging om het menselijke helemaal te organiseren is tot mislukken gedoemd. Het enige dat levendig overeind blijft is de kleine goedheid van het dagelijks leven. Fragiel en voorlopig. Een goedheid zonder getuigen, in stilte voltrokken”. 

 

Geert Dales

3 maart 2022

(aan/afmeldingen voor updates op deze site via www.geertdales.com/contact)