#FREE AMALIA !
hoe de prinses Latifa van Nederland mij het laatste zetje gaf
Prachtige Koningsdag weer, in Eindhoven deze keer. De familie trok erop uit om op de High Tech Campus van de universiteit twee uurtjes door te brengen als gast van een overenthousiaste burgemeester John Jorritsma, wiens ambtsketen behoort tot de buitencategorie qua protserigheid en afmetingen. Onbedoeld gaf dat extra accent aan de kolderieke vertoning die ons werd voorgeschoteld, compleet met transport in maffe autootjes en een regioquiz van het kaliber ‘In welk Brabants dorp werden vorig jaar de meeste baby’s geboren?’ Team Oranje won.
Mijn aandacht werd vooral getrokken door prinses Amalia. In 2019 -het kind was toen 15 jaar oud- werd ze tijdens de Koningsdagviering in Amersfoort geïnterviewd door een journalist van RTL. Het was voor mij de eerste keer dat ik de kroonprinses wat langer hoorde praten en dat deed ze goed. Rustig, keurige Beatrixiaanse dictie, beschaafde en vriendelijke antwoorden in elegante volzinnen.
Wat vooral indruk maakte was haar reactie op de opmerking van de interviewer “Het lijkt me af en toe ook wel een beetje gek, al die ogen die op u gericht zijn”. “Ja”, sprak de 15-jarige, “het is af en toe nog onwerkelijk voor mij om me te realiseren dat dit nu echt mijn leven is”.
Hartverscheurend. Daar sta je dan, aangestaard door hordes omstanders, bekeken door miljoenen televisiekijkers. Te veinzen dat je het feest geweldig vindt en er elk jaar reikhalzend naar uitziet. Beleefd antwoord gevend op onnozele vragen over de malle capriolen van het uitzinnig uitgedoste publiek dat van Koningsdag weer een ‘evenement om nooit te vergeten’ maakte.
Mij raakte het te zien dat bij deze jonge intelligente, talentvolle en sympathieke vrouw het besef was ingedaald wat haar te wachten staat. Een levenslang verblijf in een mallemolen waaruit geen ontsnappen mogelijk is. Omringd door hermelijnvlooien, hielenlikkers, vleiende hoogwaardigheidsbekleders, knipmessende bedienden, amechtig volk en beveiligers die geen seconde van je zijde wijken. Lastiggevallen door journalisten en fotografen. Slachtoffer van anonieme twitteraars met bagger over je uiterlijk. Beroofd van de vrijheid om eigen keuzen te maken over opleiding of werk en beperkt in het sociale verkeer met vrienden en vriendjes. Zodra je een voet buiten de deur zet kun je iedere seconde ten prooi vallen aan mensen met bijbedoelingen. Het moet beklemmend zijn.
In Eindhoven deed zich opnieuw zo’n hartverscheurend moment voor toen de drie koningsdochters los gingen tegenover het aanwezige journaille. Op de vraag aan Amalia of ze met spanning uitzag naar haar 18e verjaardag –de dag waarop ze grondwettelijk in aanmerking komt voor de troonsopvolging- antwoordde de prinses er net zo weinig spannends in te zien als in haar 17e verjaardag en dat was ook al niks bijzonders geweest.
Het was niet genoeg voor de journalist. “Hoe bereidt u zich voor op uw nieuwe rol”. “Ik bereid me vooral voor op mijn aanstaande schoolexamen” antwoordde Amalia. Die was raak! Maar het ergste moest nog komen. Zus Alexia vertelde blij te zijn dat zij in haar leven dingen kon gaan doen die bij haar pasten en waar haar talent en passie lagen. Amalia gaf geen krimp, maar het moet haar als een mokerslag getroffen hebben. Wat een eenzaamheid, wat een verdriet.
Bij mij kwam een sterk gevoel van mededogen op. Niet alleen met de kroonprinses, maar met de hele koninklijke familie. Als ik naar hen kijk zie ik niet zozeer de privileges van wonen in paleizen, riante salarissen, fiscale voordelen, regeringsvliegtuigen, buitenhuizen, mooie boten, tiara’s in het haar en andere glitter and glamour, maar het onmenselijk knellende harnas van artikel 24 van de Grondwet en alles wat daaruit voortvloeit en ermee annex is. Niemand maakt mij wijs dat dit een leuk leven is.
Het erfelijk staatshoofdschap, in ons land in de vorm van het koningschap, is in strijd met artikel 3 van de Grondwet: ‘Alle Nederlanders zijn op gelijke voet in openbare dienst benoembaar’. Het is ook in strijd met het gelijkheidsbeginsel van artikel 1 van de Grondwet. Het is strijdig met het uitgangspunt dat voor benoeming in openbare functies kwalitatieve criteria leidend moeten zijn. De grondwet bepaalt evenwel dat de oudste nakomeling van de koning de erfopvolger is, niet de bekwaamste. De financiële, fiscale, en procesrechtelijke uitzonderingsposities en privileges van de Koning zijn strijdig met ieder gevoel van gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en eerlijkheid en passen totaal niet in hedendaagse maatschappelijke verhoudingen, zeker niet in het egalitaire Nederland. Het is hier Thailand niet.
Maar dit is niet mijn punt, netzomin als ik me erg druk maak over de schandaaltjes die de leden van ons Koningshuis steevast omringen. Recent de Griekse vakantie in coronatijd, het gesjacher met natuursubsidies voor Kroondomein Het Loo, fiscale ontsnappingsroutes om erfbelasting te drukken, irreglementaire kunstverkopen en het maandenlange afsluiten van natuurgebieden ‘uit respect voor de leefomgeving van de Koning’, die ongestoord op jacht moet kunnen met zijn vrienden. Ik probeer me dan in te leven in hun biotoop, die in alles onvergelijkbaar is met die van de gewone man en waarin andere referentie- en toetsingskaders gelden. Gesjoemel is onvergeeflijk, ook in koninklijke kring, maar de ontsnappingsdrang met dito gedrag kan ik billijken. Behalve de jongste generatie heb ik ze allemaal meermaals ontmoet en kunnen vaststellen dat het aardige mensen zijn, wars van hautain en neerbuigend gedrag. Dat stemt mild.
Mijn punt is ook niet dat de monarchie veel geld kost. Kunst en cultuur kosten ook veel geld en als echte liefhebber ben ik de laatste die daarover zal zeuren. Of het Koningshuis economisch wel of niet rendeert interesseert me evenmin. Dat handelsmissies onder leiding van een koning succesvoller zijn dan die onder leiding van een minister is nimmer wetenschappelijk bewezen, netzomin als het vermeende positieve causale verband tussen een monarchistische staatsvorm en economische welvaart. Tegenover ieder voorbeeld van zo’n gunstige correlatie plaats ik moeiteloos drie voorbeelden van het tegendeel, waarbij ik het nog niet eens heb over het enorme afbreukrisico voor het imago van een land als je een zwendelaar als de Spaanse koning Juan of een moordenaar als de Nepalese kroonprins Dipendra aan het roer krijgt.
Maar ook daar gaat het me niet om. Zelfs niet om de schending van het rechtsstatelijk en democratisch beginsel van scheiding der machten, met een ongekozen staatshoofd die lid van de regering is, aan het hoofd staat van de bestuursrechtelijke macht en wiens handtekening nodig is om wetten in werking te zetten of benoemingen voor hoge posities te bekrachtigen. Zeker sinds de koning sinds 2012 buiten de kabinetsformatie is gezet maak ik me geen zorgen over enig misbruik van bevoegdheden.
Mijn punt is dat wat wij de koning en straks koningin Amalia aandoen in strijd is met de menselijke waardigheid en met internationale verdragen. Wij ontnemen onschuldige mensen de vrijheid, zoals Mohammad bin Rashid al-Makhtoum, de sjeik van Dubai, dat deed met zijn dochter prinses Latifa. Ik geef toe, in termen van fysieke leefomgeving gaat de vergelijking mank, want Latifa moet het doen met een villa van een paar honderd m2 terwijl Amalia stad en land kan afreizen. Maar het principe is gelijk. Onder koninklijk mom wordt iemand beroofd van de vrijheid en dat mag niet. Het is in strijd met letter en geest van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In strijd met de artikelen 8, 9 en 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. En wat betreft Amalia tot haar 18e verjaardag ook nog eens in strijd met de artikelen 12, 13, 14 en 16 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind.
In 2015 werd in Nederland het rondtrekken en kunstjes vertonen met circusdieren verboden. Er is gelukkig een sterke trend waarneembaar om dieren, die zelf geen keuzevrijheid hebben, te vrijwaren van een algemeen als onwenselijk beschouwde behandeling, zoals te krappe kooien in dierentuinen of eenzame opsluiting in een weilandje achteraf.
Als een levend wezen niet op eigen kracht fysieke en sociale vrijheid kan verwerven of weet te voorkomen misbruikt te worden als vermaaksobject, is het zaak dat de samenleving inspringt. Dat geldt voor dieren, maar ook voor mensen. Het is treurig te zien hoe zo’n sprankelende jonge vrouw als prinses Amalia rechtstreeks afkoerst op een droevig lot, dat ze mogelijk zelf ook niet wenst en waar ze niet in vrijheid over kan beslissen. Op zijn minst moet zij de gelegenheid krijgen om voor de eer te bedanken, zonder dat daar meteen grote woorden als ‘constitutionele crisis’ bij vallen, zoals gebeurde toen haar grootmoeder Beatrix ten tijde van het Lockheed-schandaal liet weten moeder Juliana niet te willen opvolgen als vader Bernhard te hard zou worden aangepakt.
Amalia’s scherpe optreden van gisteren heeft mij definitief over de streep getrokken. Al langer speelde ik met de gedachte, maar vandaag is het zover: ik ben lid geworden van ‘Republiek’, het onlangs in een nieuw jasje gestoken ‘Republikeins Genootschap’ (www.republiek.org). Ik kan het niet langer aanzien. De monarchie moet weg, de vrijheid terug. Voor ons, maar vooral voor hen.
#Free Amalia!
Geert Dales
28 april 2021
aanmelden voor updates:
www.geertdales.com/nieuwsbrief-reacties-contact